Informacje

Co należy rozumieć jako przemoc?

Czym jest procedura „Niebieskie Karty”?

„Niebieskie Karty” to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia występowania przemocy. Do najważniejszych uregulowań prawnych w zakresie procedury należą: ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2015r. poz. 1390) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. z 2011r. Nr 209, poz. 1245).

Procedura obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Po uzyskaniu informacji od świadków przemocy, osób doznających przemocy lub na skutek zauważenia niepokojących sygnałów podczas kontaktu z rodziną – przedstawiciele wymienionych instytucji uruchamiają procedurę „Niebieskie Karty”.

Głównym celem procedury „Niebieskie Karty" jest rozpoznawanie przemocy i usprawnienie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych służb w środowisku lokalnym, ale też tworzenie warunków do systemowego, interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną. Podstawą skuteczności procedury i oferowanej pomocy jest współpraca przedstawicieli różnych służb stykających się z ofiarami lub sprawcami przemocy w rodzinie. 

Procedurę wszczyna się poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” przez przedstawiciela jednej z wyżej wymienionych instytucji. Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” przekazuje się go niezwłocznie przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od wszczęcia procedury. 

Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia otrzymania formularza „Niebieska Karta – A” przekazuje go członkom Zespołu Interdyscyplinarnego, którzy z kolei po zapoznaniu się ze sprawą zdecydują o dalszych działaniach. W celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie Zespół może tworzyć grupy robocze. Grupę roboczą tworzą przedstawiciele: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, jak również kuratorzy sądowi oraz przedstawiciele innych podmiotów, innymi słowy specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Zadaniem grupy roboczej jest:

·           opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie,

·        monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy,

·          dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz weryfikacja efektów tych działań. 

·         zapraszanie osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, na posiedzenie grupy roboczej celem weryfikacji aktualnej sytuacji w rodzinie. Niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac grupy roboczej.

·         dokonywanie pogłębionej analizy sytuacji rodziny, ustalanie indywidualnego planu pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie w zakresie działania wszystkich podmiotów, realizujących procedurę „Niebieskie Karty” i wypełnienie formularza „Niebieska Karta – C”, który stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia. Indywidualny plan pomocy obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, oraz podmioty realizujące procedurę „Niebieskie Karty”, w celu poprawy sytuacji życiowej tej osoby oraz jej rodziny. Plan ten może zakładać np. pomoc materialną, finansową, pomoc psychologiczną lub inne potrzebne działania. Może także ulegać zmianom w zależności od potrzeb i sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w szczególności w sytuacji stwierdzenia nowego zdarzenia stosowania przemocy w rodzinie w trakcie działań dokonywanych przez grupę roboczą,

·         ustalenie częstotliwości wizyt funkcjonariusza Policji w środowisku objętym procedurą w celu monitorowania stanu bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,

·         wzywanie osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, na spotkanie grupy roboczej. Podczas rozmowy członkowie grupy wyjaśnią jej, że to co robi jest przemocą i że musi zmienić swoje zachowanie. Osoba dowie się, że przemoc jest łamaniem prawa i jeżeli nie zmieni swojego postępowania, to może ponieść konsekwencje prawne. Grupa robocza zaproponuje osobie stosującej przemoc miejsca, do których może udać się po pomoc, aby zmienić swoje zachowanie. Grupa robocza nie tylko rozmawia, ale też sprawdza czy przemoc ustała i czy członkowie rodziny są bezpieczni.

·    w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – D”, który stanowi załącznik nr 4 do rozporządzenia,

·   uruchamianie działań prawnych wobec osoby stosującej przemoc w przypadku braku zmiany jej postępowania względem członków rodziny,

·   kierowanie osoby wobec, której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w związku z nadużywaniem przez nią alkoholu.

Wszystkie działania, podejmowane w związku z realizacją procedury „Niebieskie Karty” są dokumentowane. Zastosowanie procedury i wypełnianie dokumentacji pozwala prowadzącym trzymać się odpowiedniego trybu postępowania i zmniejsza ryzyko ulegania manipulacji. Poza tym, sprawca otrzymuje informację, że przemoc w rodzinie jest przestępstwem i nie pozostanie bezkarny. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumenty są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego (Policji, Prokuratury).

Każdy kontakt z osobami doświadczającymi przemocy powinien być okazją do motywowania ich do podjęcia działań służących przerwaniu przemocy oraz ochronie ich samych i dzieci. Warto pamiętać, że nikt nie jest w stanie być z ofiarami przez cały czas i w każdym momencie. Dlatego praca osób pomagających powinna iść w kierunku wspierania, wzmacniania i zachęcania do odbudowania poczucia własnej mocy i sprawczości oraz umiejętności radzenia sobie w sytuacji zagrożenia. Ważnym elementem procesu pomagania jest też budowanie sieci wsparcia społecznego w najbliższym otoczeniu ofiar. Zastosowanie procedury „Niebieskie Karty" zachęca nie tylko osoby pokrzywdzone do poszukiwania możliwości poradzenia sobie z przemocą, ale także osoby pomagające do poszukiwania wspólnie z ofiarami najlepszego rozwiązania, uwzględniania wszelkich możliwości pomocy oraz monitorowania przebiegu procesu pomagania.

Grupa robocza sprawdza poprzez wizyty i rozmowy, czy przemoc w rodzinie ustała. 

Zakończenie procedury zgodnie z § 18 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” następuje w przypadku:

1)      ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo

2)      rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.